وب3 یا وب2؟

مقدمه

شبکه جهانی وب که به سادگی به عنوان اینترنت یا وب نیز شناخته می‌شود، از زمانی که برای اولین بار با نام Web1 به جهان معرفی شد، به شدت تغییر کرده است. همانطور که فناوری‌ها بهبود و تقاضای کاربران تکامل می‌یابد، جای تعجب نیست که وب بر این اساس متحول شده باشد.

Web1 برای مصرف محتوا و تعامل ساده مجاز است. Web2 که تا حدی با انفجار تلفن‌های هوشمند و دسترسی به اینترنت موبایل شکل گرفته است، کاربران را قادر می‌سازد تا محتوای را مصرف کرده و ایجاد کنند. اکنون، مفهوم جدیدی از یک وب آینده به نام Web3 ظهور کرده است. انتظار می‌رود که این جدیدترین نسخه اینترنت به کاربران اجازه دهد نه تنها محتوا و داده‌ها را مصرف کرده و ایجاد کنند، بلکه مالک آن نیز باشند.

تاریخچه مختصری از وب

در حالی که وب در طول سال‌ها شاهد تغییرات متعددی بوده است، دو فاز اصلی آن را می‌توان به عنوان Web1 و Web2 طبقه بندی کرد.

وب 1

Web1 که با نام Web 1.0 نیز شناخته می‌شود، اینترنت اصلی است. این صفحه از صفحات HTML ایستا تشکیل شده بود که اطلاعات را به صورت آنلاین نمایش می‌داد. Web1 بر روی یک زیرساخت کاملاً غیرمتمرکز اجرا می‌شد و هر کسی می‌توانست سرور میزبانی کند، برنامه‌های کاربردی بسازد و اطلاعاتی را در اینترنت بدون اینکه مقامات آن‌ها را سانسور کنند، منتشر کند. کاربران Web1 می‌توانستند از طریق مرورگرهای وب اطلاعات را در شبکه جستجو کنند.

معایب Web1

متأسفانه راهی برای تغییر اطلاعات افراد وجود نداشت و فرصت‌های کمی برای تعامل با دیگران وجود داشت. کاربران فقط می‌توانستند از طریق پیام رسان‌های چت ساده و انجمن‌ها ارتباط برقرار کنند. به این ترتیب، کاربران با Web1 عمدتاً به عنوان ناظر تعامل داشتند، نه شرکت کنندگان.

وب2

برخلاف Web1، نسخه فعلی اینترنت متمرکز است، تولید محتوا نقشی اساسی دارد و عمدتاً در انحصار شرکت‌های بزرگ و موفق فناوری است.

در اواخر دهه 1990، پایگاه‌های اطلاعاتی، پردازش‌های سمت سرور، فروم‌ها و رسانه‌های اجتماعی در مجموع یک اینترنت تعاملی‌تر به نام Web2 یا Web2.0 را تشکیل دادند. نسخه فعلی اینترنت  زمین بازی برای تولید محتوا است. چه نویسنده، عکاس یا تأثیرگذار مشتاق باشید، می‌توانید به راحتی آثار خود را خلق کرده و در دنیای Web2 به نمایش بگذارید.

ارائه دهندگان خدماتی مانند WordPress و Tumblr به افراد بستری برای ایجاد محتوا ارائه می‌دهند، در حالی که شرکت‌های رسانه‌های اجتماعی مانند فیس بوک و توییتر به مردم اجازه می‌دهند با هر کسی در هر کجای دنیا ارتباط برقرار کنند. علاوه بر این، دسترسی به اینترنت تلفن همراه و محبوبیت تلفن‌های هوشمند هر کسی را قادر می‌سازد تا محتوا را به راحتی مصرف کند.

شرکت‌های وب 2 محور از مزایای این انقلاب اینترنتی بهره برده‌اند. به غیر از سود، شرکت‌ها پایگاه داده بزرگی از کاربران نیز ساخته‌اند. شرکت‌های بزرگ‌تری مانند گوگل و فیس‌بوک از شرکت‌های کوچک‌تر خرید کرده‌اند و یک شبکه جهانی مرکزی از کاربران و داده‌های آنها را جمع‌آوری کرده‌اند.

معایب Web2

از زمان ظهور Web2، شرکت‌های بزرگ اینترنتی دریافته‌اند که می‌توانند از داده‌های کاربر برای نگهداری آن‌ها در اکوسیستم مربوطه خود استفاده کنند. با تولید تبلیغات هدفمند برای مصرف کنندگان یا جلوگیری از برقراری ارتباط بین پلتفرم‌های مختلف، کاربران اغلب تمایل دارند به استفاده از خدمات خود ادامه دهند.

در سال‌های اخیر، مسائل اخلاقی مانند سانسور، ردیابی داده‌ها و مالکیت داده‌ها توجه بسیاری از کاربران اینترنت را به خود جلب کرده است. از قضا، به نظر می‌رسد که داده‌های کاربر به شرکت‌های Web2 تعلق دارد تا خود کاربران. ما شاهد مواردی از کنترل ناعادلانه داده‌ها بوده‌ایم که در آن کاربران پس از نقض ناآگاهانه دستورالعمل‌های جامعه داخلی پلتفرم، حساب‌هایشان بسته شده است. در دهه 2010، خبر شکست فیس بوک در حفاظت از داده‌های کاربرانش خشم جهانی را نسبت به داده‌های شخصی جمع آوری شده بدون رضایت کاربران برانگیخت.

Web3 چیست؟

اگر به مشکلات فعلی Web2 نگاه کنیم، Web3 قدم منطقی بعدی برای بهبود اینترنت برای کاربران است. Web3 با استفاده از فناوری‌های همتا به همتا (P2P) مانند بلاک چین، واقعیت مجازی (VR)، اینترنت اشیا (IoT) و نرم‌افزار منبع باز، قصد دارد قدرت شرکت‌های بزرگ Web2 را کاهش دهد. با غیرمتمرکزسازی، کاربران می‌توانند امیدوار باشند که کنترل محتوای خود و مالکیت داده‌های خود را دوباره به دست گیرند.

وب1، وب2 و وب3 در یک نگاه

ویژگی‌های کلیدی Web3

غیرمتمرکز: از آنجایی که هدف آن مقابله با ریشه مشکل Web2 یعنی غیرمتمرکزسازی است، به طور طبیعی یک عامل حیاتی برای موفقیت Web3 است. علاوه بر بازگرداندن کنترل داده‌ها به کاربران، شرکت‌ها باید برای دسترسی به داده‌های آن‌ها هزینه بپردازند. غیرمتمرکزسازی باعث می‌شود که پرداخت‌های رمزنگاری بومی برای همه قابل دسترس باشد و نیاز به واسطه‌های گران قیمت در زیرساخت پرداخت سنتی Web2 را از بین ببرد.

بدون مجوز: به جای اینکه چند نهاد بزرگ مشارکت را کنترل یا ارتباطات بین پلتفرمی را ممنوع کنند، هر کسی می‌تواند آزادانه با دیگران در Web3 تعامل داشته باشد.

Trustless: شبکه Web3 مبتنی بر این است که به کاربران اجازه می‌دهد بدون اعتماد به چیزی جز خود شبکه شرکت کنند.

این ایده‌آل‌ها عمدتاً توسط بلاک چین و رمزارز پشتیبانی می‌شوند.

مزایای بالقوه Web3

افزایش امنیت داده‌ها

داده‌هایی که غول‌های فناوری در پایگاه‌های داده متمرکز نگهداری می‌شوند، آسیب‌پذیر هستند، زیرا هکرها برای به خطر انداختن داده‌های کاربر باید تنها به یک سیستم دسترسی داشته باشند. با راه حل‌های غیرمتمرکز برای ذخیره و مدیریت داده‌ها، اطلاعات خصوصی را می‌توان با امنیت بیشتری نگهداری کرد.

مالکیت واقعی داده

با توجه به اینکه یکی از محورهای Web3 مالکیت داده است، کاربران می‌توانند کنترل داده‌های خود را دوباره به دست آورند و در صورت تمایل حتی از آن درآمد کسب کنند.

کنترل بر حقیقت

بدون قدرت مرکزی، کاربران تحت سانسور ناعادلانه قرار نخواهند گرفت. بدون قدرت سانسور یا توانایی پاک کردن محتوای خاص، کنترل روایت هر گفتمانی برای شرکت‌های بزرگ بسیار دشوارتر خواهد بود.

مزایای بالقوه دیگری نیز وجود دارد که Web3 را نسبت به پیشینیان خود برتر می‌سازد .

آزادی مالی

از آنجایی که Web3 مبتنی بر فناوری بلاک چین است، کاربران می‌توانند به راحتی به اکوسیستم‌هایی دسترسی داشته باشند که امور مالی غیرمتمرکز ( DeFi ) و سایر ابزارها را برای دستیابی به آزادی مالی تسهیل می‌کنند.

افزایش تعاملات اجتماعی

مانند پیشینیان خود، Web3 به ترکیب فناوری‌هایی که پس از فناوری بلاک چین ظهور می‌کنند، ادامه خواهد داد. به عنوان مثال، واقعیت مجازی (VR)، واقعیت افزوده (AR) و هوش مصنوعی (AI) می‌توانند عناصر دیجیتالی را به برنامه‌های Web3 برای افزایش تعاملات اجتماعی آنلاین اضافه کنند.

در حال حاضر، ما شاهد یکی از این نمونه‌ها در قالب متاورس هستیم، دنیای سه بعدی مجازی که کاربران می‌توانند با استفاده از آواتارها کاوش کنند. از طریق فضاهای فراگیر مانند متاورس، کاربران می‌توانند به صورت آنلاین معاشرت کنند، زمین مجازی بخرند، بازی کنند و حتی از راه دور کار کنند.